Leegstand en verwaarlozing van woningen en gebouwen opsporen, registreren en aanpakken is een gemeentelijke bevoegdheid. Gemeenten hebben een ruime vrijheid om te bepalen of en hoe ze leegstand en verwaarlozing bestrijden, maar er zijn enkele basisvoorwaarden die voor alle gemeenten van het Vlaams Gewest hetzelfde zijn.
De lokale besturen nemen de woningen en gebouwen op in een gemeentelijk register of inventaris. Ze kunnen in dit kader allerlei acties ondernemen, zoals een gemeentelijke heffing of een sociaal beheersrecht.